|
Astma jako choroba
Astma jest chorobą zapalną oskrzeli, w której występują nagłe ataki
duszności połączone z ,,graniem w piersiach’’. Ustępują one szybko po
zastosowaniu leków rozkurczających oskrzela. Nadmierna wrażliwość
oskrzeli na różne bodźce (nadreaktywność oskrzeli) jak wysiłek fizyczny,
zimne powietrze, różne zapachy jest charakterystyczną cechą tej choroby.
Astma może ustępować (remisja) na wiele lat, ale może nawracać, także
traktuje się ją jako chorobę nieuleczalną.
Czynnikiem wywołującym mogą być różne substancje (alergeny) takie jak
pyłki roślin, włosy zwierząt futerkowych, bytujące w kurzu domowym
roztocza i wówczas nazywamy to astmą atopową (atopia z greckiego – coś
nie na swoim miejscu), oraz infekcje, aspiryna i inne leki przeciwbólowe
i czynniki nieznane, wówczas taką astmę nazywamy astmą nieatopową.
Dla ustalenia czy leczenie jest prawidłowe, należy wiedzieć jakie leki
są podstawą leczenia astmy.
Leki przeciwzapalne
W leczeniu stosuje się zasadnicze leki przeciwzapalne jak
glikokortykosteroidy (GKS), najlepiej wziewne (WGKS): budezonid,
beklocort, flutikazon, czasem GKS doustne, oraz pomocniczo tzw.
antyleukotrieny, teofilinę i kromony. Leki pomocnicze wywierają słabe
działanie przeciwzapalne.
Leki rozkurczające oskrzela
Należą tu podawane wziewnie krótko działające beta2-mimetyki, jak:
salbutamol, terbutalina oraz długo działające, jak: salmeterol,
formoterol.
Dodatkowym lekiem są doustne preparaty teofiliny oraz wziewnie bromek
ipratropium, bardziej przydatny w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc
(POChP).
Inne leki
Czasem, gdy astma kojarzy się z alergią nosa, skóry lub oczu, stosuje
się tzw. leki antyhistaminowe jak np. loratydyna, ceteryzyna i inne.
Konieczne badania dodatkowe
1. Testy skórne z alergenami wziewnymi (raz prawidłowo wykonane nie
wymagają powtórzeń).
2. Wstępne, a potem regularnie powtarzane badania spirometryczne, gdy są
nieprawidłowe, należy wykonać je powtórnie po zastosowaniu leku
rozkurczowego.
3. Inne badania (ogólne IgE, badania rentgenowskie płuc i zatok
obocznych nosa, konsultacje według wskazań).
4. Regularne pomiary szczytowych przepływów wydechowych (PEF) własnym
aparatem u siebie w domu.
Inne ważne zadania
1. Uzyskanie pisemnych instrukcji od lekarza (lub odpowiedniej
literatury) jak się zachować w sytuacji pogorszenia astmy, Ażeby uzyskać
taką instrukcję chory musi posiadać aparat do pomiaru PEF.
2. Uczestniczenie w zajęciach szkoły dla chorych na astmę raz na 2-3
lata.
Jakie są cechy astmy dobrze leczonej?
Teraz kiedy już wiemy co to jest astma, jakie są konieczne badania i
jakie leki są stosowane w celu jej opanowania, spróbujmy ocenić czy
leczenie jest prowadzone właściwie, i nie ukrywając nawet bolesnej
prawdy zasygnalizować jego nieprawidłowości. |
|
Dobrze kontrolowana przewlekła astma to taka, w której:
1. Nie ma nocnych napadów duszności.
2. Nie ma przerw w pracy lub w nauce spowodowanych pogorszeniami
choroby.
3. Nie ma hospitalizacji, wezwań pogotowia, nieplanowanych wizyt u
lekarza z tego powodu.
4. Wysiłek fizyczny nie wywołuje duszności lub zapobiega jej użycie leku
rozkurczowego przed wysiłkiem.
5. Wskaźniki spirometryczne lub PEF są w granicach uzyskanych w
najlepszym okresie i nie ulegają większym wahaniom (powyżej 10%).
Najlepiej gdy są one prawidłowe.
6. Leczenie nie wywołuje objawów niepożądanych.
7. Leki są akceptowane przez chorego, a te które są stosowane
przewlekle, dawkowane są raz lub dwa razy na dobę.
8. Stosowany jest złoty standard leczenia, tj. wziewne kortykosteroidy,
następnie długo działające beta2-mimetyki, a krótko działające w miarę
potrzeby. Tylko brak optymalnego wyniku tego typu leczenia
usprawiedliwia zastosowanie leków uzupełniających.
9. Zużycie długo działających beta2-mimetyków i WGKS znacznie przekracza
zużycie krótko działających beta2-mimetyków, np. 12 opakowań WGKS, 12
opakowań długo działających beta2-mimetyków i 5-6 lub mniej opakowań
krótko działających beta2-mimetyków na rok, lub lepiej skojarzenie długo
działającego beta2-mimetyku z WGKS (np. flutikazon z salmeterolem lub
budezonid z formoterolem).
10. Doustne GKS stosowane są tylko w okresie zaostrzeń, a chory zawsze
posiada pewien ich zapas w domu. Wyjątek stanowi ciężka astma, w której
stosowanie doustnych GKS jest dopuszczalne.
Poza tym:
11. Chory ma możliwość zasięgnięcia telefonicznej porady od
kompetentnego lekarza w sytuacji pogorszenia się choroby.
12. Chory posiada aparat do pomiaru PEF a WGKS (z wyjątkiem proszkowych)
stosuje wyłącznie przez dodatkową komorę – spejser, który może użyć
również w przypadku stanu astmatycznego.
13. Chorzy korzystający z usług pogotowia ratunkowego zaopatrywani są w
nebulizator elektryczny i salbutamol.
14. Raz w roku korzysta z konsultacji lekarza biegłego w leczeniu astmy
(,,astmologa’’), w celu sprawdzenia prawidłowości postępowania
zapobiegawczego i leczniczego dotyczącego własnej choroby.
Przykłady braku poprawności w leczeniu astmy
W działaniu:
1. GKS wstrzykiwane regularnie domięśniowo jako podstawa leczenia.
2. Stosowanie wziewnych GKS bez ,,spejsera’’ (wyjątek – proszkowe).
3. Tolerowanie nocnych napadów duszności lub dziennego ,,podduszania’’
zamiast bardziej intensywnego leczenia.
4. Nieumiejętność odróżnienia leku wziewnego rozkurczowego od
przeciwzapalnego, a więc próba leczenia napadu duszności wziewnym GKS
lub kromonem.
5. Nie kojarzenie WGKS z długo działającymi beta2-mimetykami.
W myśleniu:
1. GKS w każdej dawce i w każdej postaci są szkodliwe, wystarczy mi
długo działający beta2-mimetyk.
2. Astma jest wyleczalna.
3. Medycyna niekonwencjonalna (np. biorezonans) może mi pomóc.
4. Pomiary PEF są niepotrzebne, bo niczego nie leczą i szkoda 50-60 zł
na aparat.
5. Nie chorowałem na grypę i zapalenie płuc, więc szczepienia przeciw
tym chorobom są mi niepotrzebne.
6. Choruję na astmę, więc nie powinienem uprawiać sportu.
7. Lepiej korzystać z usług pogotowia ratunkowego niż zaopatrzyć się w
nebulizator elektryczny.
8. Udział w szkole dla chorych na astmę to strata czasu.
Wyposażenie chorego na astmę
1. ,,Spejser’’ do inhalatorów ciśnieniowych z WGKS (obowiązkowo) i
krótko działających beta2-mimetyków (głównie w okresie zaostrzeń).
2. PEF-meter.
3. Nebulizator sprężarkowy (w średniej i ciężkiej astmie + salbutamol w
ampułkach).
4. Inhalator ciśnieniowy z salbutamolem.
5. Encorton, tabl. 5 mg, 1 opakowanie w rezerwie.
|
