prof. dr hab. n. med. Zofia Rudzka-Kańtoch

Dzieci w wieku pomiędzy pierwszym a dwunastym miesiącem życia włącznie nazywamy niemowlętami. Sama nazwa wyodrębnia i podkreśla różnicę dzielącą je od pozostałych. W wieku niemowlęcym następuje dojrzewanie i dostosowywanie się dziecka do życia poza organizmem matki. Polega to między innymi na dojrzewaniu takich narządów jak przewód pokarmowy i układ moczowy, których sprawność jest niezbędna dla bardzo dynamicznego w tym okresie wzrastania i przyrostu masy ciała.

Wykazano poza tym że wyłączne karmienie piersią w pierwszych miesiącach życia jest ważnym czynnikiem ograniczającym zachorowalność i śmiertelność z powodu chorób infekcyjnych, autoimmunologicznych, a nawet nowotworowych. Korzyści dla matki to mniejsze w przyszłości ryzyko złamań kości z powodu osteoporozy a także laktacyjna niepłodność w okresie 12 tygodni od porodu. Wyłączne karmienie dziecka piersią, brak miesiączki, od porodu nie minęło więcej niż 6 miesięcy powoduje, że ryzyko wystąpienia owulacji jest małe i nie przekracza 2%.

Karmienie piersią jest poza tym wygodne. Pokarm jest zawsze świeży czysty i w każdej chwili dostępny. Wyłączne karmienie piersią jest wystarczające przez pierwsze 6 miesięcy . W 7 miesiącu konieczne jest już wprowadzenie posiłków uzupełniających. które dostarczą energię potrzebną nie tylko na wzrastanie niemowlęcia, ale również pokryją straty związane z coraz większą jego ruchliwością.

W tym sposobie żywienia mleko matki zostaje zastąpione mlekiem krowim upodobnionym do mleka kobiecego. Modyfikacja polega na obniżeniu ilości składników mineralnych, ilości białka i zmianie w jego frakcjach, wymianie tłuszczu mlecznego na oleje roślinne oraz wzbogacenie mleka w rózne niezbędne substancje. Do rozpuszczenia proszku mlecznego potrzebna jest dobra woda (np. butelkowana dla niemowląt).

Przez pierwsze 4 miesiące niemowlę otrzymuje "mleko modyfikowane początkowe" jako wyłączne pożywienie zaspokajające jego potrzeby żywieniowe. Przez pozostałe 8 miesięcy "mleko modyfikowane następne" o zmniejszonym już stopniu modyfikacji.

Mleko modyfikowane następne może mieć dodatek kleiku ryżowego, lub gryczano-ryżowego, jest bardziej syte i podawane od 5 miesiąca. Wcześniejsze wprowadzanie skrobi (mąka, kleiki, kaszki) może wywołać wzdęcia brzuszka, kolkę lub biegunkę na skutek niedojrzałości enzymatycznej. Ważne jest również żeby produkt zbożowy nie zawierał glutenu składnika niektórych zbóż i kasz. Wolne od niego są - ryz, kukurydza, kaszka jaglana i gryczana. Dopiero od 10 miesiąca kiedy jelita i układ immunologiczny są już bardziej dojrzałe wprowadzamy pozostałe zboża i kasze (płatki owsiane, jęczmienne, kaszę mannę i pieczywo pszenne).

Od 5 miesiąca, a wiec wcześniej niż w karmieniu naturalnym niemowlę poza mlekiem lub mieszanką powinno już otrzymywać pożywienie bardziej urozmaicone i zagęszczone - żywność uzupełniającą. W jej składzie znajdują się:

Żywność uzupełniającą można wprowadzić wcześniej na zlecenie lekarza w przypadku np. zaparć, lub zbyt dużych przyrostów masy ciała. Posiłki uzupełniające powinny być początkowo jednoskładnikowe. Każdy nowy składnik powinien być wprowadzany osobno i w małej ilości od 1 do kilku łyżeczek obserwując reakcję dziecka. Jako pierwsze wprowadzamy zwykle skrobane jabłko lub sok owocowy, bardziej odżywczy jest przecierowy.

W nastepnej kolejności zupkę - papkę jarzynowa (marchewka, ziemniak, pietruszka) stopniowo rozszerzając liczbę składników. Mięso gotowane (drobiowe, cielęce, jagniece, z królika, ze schabu) dodajemy w 6 miesiącu - 1 łyżeczkę (5g). Z 10 g surowego mięsa otrzymujemy 5g po ugotowaniu. W 7 miesiącu warzywa gotujemy z mięsem dodając 2 łyżeczki a w 8 miesiącu 3 łyżeczki do zupy, lub papki z warzyw. Żółtko jest bardzo cennym dodatkiem i można go połączyć z posiłkiem mlecznym. zbożowym, lub warzywnym. Od 10 miesiąca przestaje obowiązywać już dieta bezglutenowa i niemowlęciu można już podawać lekkostrawne dania obiadowe rodzinnego stołu - zupy, jarzyny, ziemniaki, gotowane mięso.

Poza posiłkami przygotowywanymi w domu można używać gotowe przetwory dla niemowląt które należa do tak zwanych środków dietetycznych i są one objęte specjalnymi przepisami dotyczącymi ich wartości odżywczej, zdrowotnej i higienicznej (przepisy Unii Europejskiej przyjęte w Polsce) i produkowane tylko z kontrolowanych surowców. Na opakowaniu jest wyrażnie zaznaczona informacja o ateście dopuszczającym je do spożycia przez niemowlęta podany jest również wiek w którym można je podać dziecku. Jest to ważne i zawsze należy to sprawdzić. Na rynku znajduja się również przetwory nie spełniające odpowiednich wymagań, bez atestu. Zdarza się jednak że ich opakowania np. rysunki, mała objętość może mylić i sugerować przeznaczenie dla niemowlat.

W produktach atestowanych z przyczyn zdrowotnych ogranicza się dodatek cukru i soli kuchennej, a naturalny smak nadają uzyte surowce.

Produkty bez odpowiedniego atestu są zwykle bardziej słodkie i mają dodatki różnych substancji poprawiających ich smak i wygląd kuszący konsumenta. Są to różne zapachy, barwniki, zagęstniki nie dopuszczone do stosowania u niemowląt ze względu na niedojrzały i nie wykształcony u nich system odtruwający. Zachowajmy więc ostrożność przy kupowaniu czytając dokładnie informacje na opakowaniach.


Model żywienia sztucznego: