|
Spirometria ma długą historię, sięgającą
ubiegłego wieku, kiedy brytyjski lekarz Hutchinson prymitywnym spirometrem mierzył
pojemność życiową płuc (VC vital capacity).
Badanie to miało ograniczone zastosowanie,
ponieważ nawet w ciężkich chorobach płuc, jak
rozedma, wartość ta mogła być prawidłowa.
Natężona
pojemność pierwszosekundowa
- FEV1
W następnym
okresie okazało się, że ważnym elementem oceny była tu objętość, którą
chory wydychał w pierwszej sekundzie forsowanego wydechu (FEV1). Wartość
ta zależała zarówno od pojemności płuc jak i stopnia zwężenia oskrzeli (obturacji),
która kryła się zarówno w oskrzelach wskutek skurczu lub nagromadzenia
wydzieliny (obturacja oskrzelowopochodna), jak i samej wiotkości
oskrzeli i tkanki płucnej, jak to bywa w rozedmie (obturacja
płucnopochodna).
Pomiar FEV1 i PEF
W roku 1961
prymitywnym aparatem, który skonstruowaliśmy z moim bratem Leszkiem, po
raz pierwszy w Polsce FEV1 zostało zapisane
i opisane w czasopiśmie lekarskim (3).
Szczytowy przepływ wydechowy
Na początku
lat 60-tych ubiegłęgo wieku w Wielkiej Brytanii Wright i McKerrow
skonstruo-wali prosty aparat, który również oceniał obturację, ale nie
mierząc objętość wydmuchaną w ciągu pierwszej sekundy forsowanego
wydechu (FEV1), lecz największą wartość przepływu w ułamku tej sekundy (PEF
peak expiratory flow szczytowy przepływ wydechowy). Również i tutaj mamy
wraz z bratem coś do powiedzenia, ponieważ skonstruowaliśmy podobny do
aparatu Wright'a McKerrow'a aparat, ocenili jego przydatność i opisali w
prasie medycznej (4). Tak więc pier-wsze pomiary FEV1 i PEF wykonane w
Polsce są związane z naszym nazwiskiem. Bardziej ceniony jest pomiar
FEV1 niż PEF, ponieważ ten drugi, uważa się, że mierzy prze-pływy w
dużych oskrzelach, a FEV1 ,sięga niżej".
Technika wykonania badania spirometrycznego
Problem ten
dotyczy pracowni, a w tym artykule zajmujemy się interpretacją
prawidłowo wykonanych badań, zakładając pełną kompeten-cję personelu
pracowni.
Wynik spirometrii zależy od:
1. Stanu czynnościowego płuc.
2. Kompetencji badającego.
3. Umiejętności i chęci badanego wykonania testu.
4. Właściwego instruktażu i wymuszenia
prawidłowego wykonania przez prowadzącego
badanie oraz od
5. Jakości sprzętu.
|
|
|
Pierwszy
polski spirometr skonstruowany w 1961 roku przez braci Leszka i Wacława
Droszczów
Wszystkie te
czynniki w odróżnieniu od wielu innych badań laboratoryjnych wpływają na
to, czy wynik jest miarodajny czy też nie.
Badanie spirometryczne może oddać albo wyniki prawidłowe albo zaniżone,
a te mogą zależeć od złamania punktów 2, 3, 4 i 5.
Komu należy
zlecić badanie spirometryczne?
Każdemu, nie
tylko temu, który ma problemy z oddychaniem. Wynika to z tego, że pewien
odsetek osób ma genetyczną skłonność do destrukcji układu oddechowego,
czasem przy stosunkowo niewielkich bodźcach prowadzących do jego
uszkodzenia. Tylko 20% palących przechodzi do grupy ciężkiego POChP.
Niektóreosoby, które nigdy nie paliły papierosów, ale często zapadały na
zakażenia układu oddechowego lub były biernymi palaczami, po katach
wykazywały typowe objawy POChP. Nazywam takie przypadki niezawinione
POCHP.
,,Wyjściowe"
badanie spirometryczne może ujawnić takie przypadki i stąd niezwykle
pożyteczna kampania prof. Jana Zielińskiego pt. ,,Poznaj swoje płuca''
polegająca na masowych bezpłatnych badaniach spirometrycznych. Słowo
,,każdemu'' to pobożne życzenie, ponieważ według badań AIRE Polska tylko
60% chorych na astmę miało raz w życiu wykonane badanie spirometryczne
(1).
Poza chorobami układu oddechowego badanie spirometryczne należy wykonać
również przy podejrzeniu zwężenia górnych dróg odde-chowych. Wówczas
należy ocenić zależność wdechowego MIF50 do wydechowego MEF50.
U osób zdrowych wskaźnik MIF50/MEF50 wynosi około 1,5. W wymienionej
sytuacji zbliża się on do 1,0. To samo może się zdarzyć, gdy zwężenie
dotyczy tchawicy lub dużych oskrzeli (patrz
rycina 2)
Kiedy należy
wykonać badanie spirometryczne?
Badanie takie należy wykonać w okresie względnej stabilności astmy. Przy
zaostrzeniu będzie ono i tak nieprawidłowe i wysiłek oddechowy (3-krotne
powtarzanie maksymalnego wydechu) może pogorszyć stan chorego. |
