Pyłkowice
 

prof. dr hab. n. med. Edward Zawisza

 

Należą do najczęstszych chorób alergicznych. Są wynikiem działania pyłków drzew liściastych, traw i zbóż oraz chwastów na organizm ludzki. Zachorowania są częste i w dużych aglomeracjach (Warszawa, Katowice) obejmują 30% mieszkańców

Objawy choroby

Chorują ludzie młodzi z określoną predyspozycją genetyczną. Ciekawe jest, że niezależnie od szerokości geograficznej ludzie uczulają się na podobne alergeny wziewne (pyłki roślin, naskórki zwierząt, roztocza i grzyby niedoskonałe - pleśnie).

Napady kichania, wypływ wodnistej wydzieliny z nosa, świąd nosa, utrudnione oddychanie, świąd i łzawienie spojówek są najczęstszymi objawami chorobowymi.

Do charakterystycznych ich objawów należą sezonowe, co roku występujące o tej samej porze (zwykle wiosna i lato), ataki choroby. Uzależnione jest to od czasu pylenia roślin. W Polsce występuje on od końca lutego do połowy października.

Obraz kliniczny pyłkowic jest niezwykle charakterystyczny. Zwykle podczas wyjazdu poza miasto u pacjenta występuje silny świąd oczu, nosa i gardła. Pojawia się napad kichania (czasami salwy kichania trwające ponad 30 razy).

Wydzielina wodniste - śluzowa leje się z/obu przewodów nosowych. Dochodzi do całkowitego zatkania nosa (blokada nosa). Pacjent zmuszony jest oddychać przez usta. Tą drogą pyłki przedostają się do krtani i płuc. Drażnią one nabłonek drzewa oddechowego wywołując suchy, szczękający kaszel. Kaszel ten trudno jest wyleczyć czy też zahamować. Pojawia się duszność oraz uczucie „stalowej obręczy nad płucami". Często napady pojawiają się w nocy lub nad ranem. Pacjent po wstaniu z łóżka jest bardziej aktywny, obieg powietrza przez jamy nosa jest dużo szybszy.

Pylniki roślin otwierają się zwykle rano, wysypując olbrzymie ilości pyłków do atmosfery.

Czasami na skutek kontaktu z pyłkami pojawiają się pokrzywka i obrzęki (warg i okolicy podoczodołowej). Objawy ustępują, gdy pacjent położy się w pokoju zacienionym z zamkniętymi oknami i zwiększonej wilgotności powietrza. Nos uzyskuje wówczas drożność, a ilość wodnistej wydzieliny zmniejsza się. Ustępuje świąd oczu i łzawienie. Jednak każde wyjście z domu nasila objawy chorobowe. „Przeciągi" w domu związane z niezamykaniem okien i drzwi są czynnikiem nasilającym ruch pyłków. Wszystkie okna, drzwi, kominki, lufciki są miejscami szczególnego wnikania pyłków do mieszkań. Objawy „kataru siennego" powracają ze zdwojoną siłą.

    Pacjenci doskonale oddychają po deszczu. Lubią zapach   mokrych   chodników.  Całkowicie   wolni   od

 

Sezon pylenia dzielimy na 4 okresy

  1. pylenia drzew liściastych występujący od końca lutego do połowy maja, obficie pylą wtedy brzoza, leszczyna, olcha, dąb, klon i jesion.

  2. pylenia drzew iglastych występujący od połowy maja do końca maja, pylą wtedy obficie sosna, jodła, świerk.

  3. pylenia traw i zbóż trwający od końca maja do 20 lipca, pylą wtedy trawy (wiechlina pospolita, tomka wonna) oraz zboża (żyto, pszenica, owies). Jest to najważniejszy z punktu widzenia klinicznego okres ponieważ około 80% ludzi cierpiących na pyłkowice jest uczulonych właśnie na trawy i zboża.

  4. pylenia chwastów trwający od 15-20 VII do początków października, pylą wtedy bylica pospolita, komosa biała, lebioda i łubin.

 

objawów chorobowych pozostają w czasie wycieczek morskich i lotów na dużych wysokościach (tzw. loty astmatyczne).                                                              

Nos, gardło i spojówki w okresie pylenia są nadwrażliwe na inne czynniki drażniące występujące w atmosferze (pył fabryczny, dym tytoniowy, kurz domowy i kurz drogowy). Kontakt z tymi czynnikami przynosi nasilenie objawów. Jednak nie są one tak charakterystyczne jak objawy wywoływane przez pyłki roślin.

          Zimą objawy pyłkowicy nie występują.         

 

Leczenie

W obecnej chwili pyłkowice należą do dobrze poznanych i leczonych chorób. Zasadniczym postępowaniem jest unikanie kontaktu z uczulającym nas antygenem. Chłodne, wilgotne pomieszczenia są dobrym miejscem ukrycia się przed atakami pyłków. Pacjenci powinni zamykać okna oraz unikać podróży poza miasto w samochodach z otwartymi szybami.

Istnieje cała gama leków doskonale tłumiących objawy chorobowe. Wziewne preparaty donosowe i do płuc oraz tabletki antyalergiczne likwidują większość objawów chorobowych.

Jeżeli objawy są uporczywe, nie reagują na wielotygodniowe leczenie farmakologiczne powinniśmy zastosować immunoterapię (odczulanie). Przed zastosowaniem tej metody należy wykonać testy skórne lub analizę alergenów surowicy krwi. Dobór szczepionki zależy od wyników wykonanych testów. Odczulanie jest skuteczne, jeżeli do jego przeprowadzenia wybraliśmy odpowiedni antygen. Metoda ta łagodzi objawy chorobowe, jednak do „wyleczenia" prowadzi rzadko. •