prof. dr hab. n. med. Edward Rudzki

Jedną z chorób alergicznych typowych dla lata jest pokrzywka słoneczna zwana nieraz także świetlną. Polega ona na powstawaniu pęcherzy bardzo przypominających wyglądem bąble wywołane oparzeniem pokrzywą. Wykwity te powodują silne swędzenie, po-wstają szybko, utrzymują się przez kilka godzin i znikają, nie pozostawiając żadnych śladów na skórze. Takie bąble są charakterystyczne dla różnych odmian pokrzywki, z których każda ma odmienne przyczyny.

Mogą więc być wywołane przez jaja kurze, truskawki, penicylinę, aspirynę i wiele innych pokarmów czy leków. Niektóre powstają pod wpływem zmęczenia, zdenerwowania, zimna lub drapania. Jedna z tych odmian bywa wywoływana głównie przez promienie słoneczne.

Pokrzywka słoneczna występuje w różnych krajach, ale geograficznie najbardziej związana jest z basenem Morza Śródziemnego. Badania moje i moich kolegów grupy 1700 pacjentów wskazują, że w Polsce pokrzywka słoneczna stanowi około 1% ogółu chorych z pokrzywką przewlekłą. Zmiany skórne rozpoczynają się nieraz wiosną (wielu pacjentów mówi, że szkodzą im pierwsze promienie wiosenne), a występują zwykle przez całe lato. Choroba ta utrzymuje się bardzo długo (przeciętnie około 5 lat), a niekiedy nawet przez całe życie. Intensywność jej u poszczególnych osób jest różna. Do ogromnie rzadkich należą sytuacje, kiedy zmianom skórnym towarzyszy ciężki stan ogólny, który w zupełnie wyjątkowych sytuacjach może zakończyć się zgonem.

To ostatnie opisywano u pacjentów śpiących (zwykle w stanie nietrzeźwym) w czasie opalania się na plaży. Jednak większość chorych ma tylko różne silnie swędzące i w niejednakowym stopniu szpecące bąble i obrzęki twarzy. Mężczyźni chorują rzadziej od kobiet, a najczęściej pacjenci, w chwili wystąpienia pierwszych objawów, mają od 20 do 35 lat.

Promienie słoneczne mają różną długość fal. Dla badań pokrzywki nadaje się im podział na trzy grupy:

1. widzialne

2. krótsze: ultrafioletowe A
   (z ang. zw.
     UV-A)

3. najkrótsze: ultrafioletowe B
   (z ang.  zw.
    UV-B.)

Każdy rodzaj promieni może uczulać, a niektórzy pacjenci są nadwrażliwi na dwa, a znacznie rzadziej nawet na trzy rodzaje fal. U tych ostatnich pokrzywka ma dużo cięższy przebieg. Promienie UV-B szkodzą tylko w czasie bezchmurnego nieba osobom przebywającym na zewnątrz domu, gdyż nie przenikają one ani przez szyby, ani przez ubranie. Promienie UV-A wywołują pokrzywkę także w dni częściowo pochmurne. Poza tym przenikają one przez szyby (często szkodzą w czasie jazdy samochodem) i przez ubranie. W następstwie tego ostatniego bąble występują na całym ciele. Uczulenie na światło widzialne (bardzo typowe dla Japonii) najmniej zależy od pogody, a w pewnym stopniu też i od pory roku.

U silnie uczulonych na te ostatnie promienie zmiany skórne mogą być wywołane także przez lampy jarzeniowe.

Leczenie pokrzywki słonecznej (świetlnej) jest trudne. Kremy ochronne z filtrami są najbardziej skuteczne u uczulonych na promienie UV-B. Opracowane metody odczulania są dostępne tylko dla niewielkiej grupy chorych. Polegają one na wypracowaniu tolerancji na określone promienie i nie mają nic wspólnego z immunoterapią, choć niekiedy postępowanie to nazywane jest odczulaniem swoistym. W czasie wysiewu bąbli ulgę przynoszą leki steroidowe i przeciwhistaminowe.

Jednak większość chorych jest zmuszona latami unikać promieni słonecznych co jest niesłychanie uciążliwe.